Birçok ülkede ve pazarda faaliyet gösteren, çeşitli ürün gamı ile tüketicilerin sofralarında her zaman kendine yer edinmeyi başaran ve deniz ürünleri sektörünün köklü markalarından biri olan Dardanel’in Yönetim Kurulu Üyesi, Önen Gıda’nın Genel Müdürü Ayşe Önen ile birlikte firmanın yeni ürünlerinden ve son zamanlarda gerçekleştirdikleri faaliyetlerden bahsettiğimiz bir röportaj gerçekleştirdik.
Röportaja başlamadan önce bize kendinizden bahsedebilir misiniz?
ABD’de Babson College’da Girişimcilik ve Pazarlama alanlarında çift dalda tamamladığım üniversite eğitimimin ardından aktif iş hayatına 2014 yılında Borusan Holding’de Stratejik Planlama ve İş Geliştirme üzerine yaptığım stajla başladım. 2015 yılında MEC Global’ın New York ofisinde medya planlama ve satın almadan sorumlu proje ekibinin bir parçası olarak görev aldım. 2016 yılından itibaren de hikâyemizin başladığı Dardanel Grubu’ndayım. Dardanel’de ilk olarak su ürünleri satın alma departmanında çalıştım. Uzun bir süre bu görevi sürdürdükten sonra restoran zincirlerimizin operasyonunda çalışmaya başladım. Şu anda şirketimizin Yunanistan operasyonlarından sorumlu yönetim kurulu üyeliğini yürütüyor; sandviç, hazır yemek ve dondurulmuş deniz ürünlerimizin faaliyetini sürdüren Önen Gıda şirketinin genel müdürü olarak görev yapıyorum.
Biraz Dardanel’in hikayesini anlatabilir misiniz?
Dardanel’in hikayesi 1980’lerde başlıyor. O dönemde Çanakkale’de, Saros Körfezi’nde avlanan ton balıkları dondurulup Fransa’ya ve İspanya’ya ihraç ediliyordu. 1984 yılında fabrikamız kurulduktan sonra öncelikle faaliyete dondurulmuş orkinos balıklarının ihracatıyla başladık. Balıkların orada nasıl kullanıldığına baktığımızda gördük ki bizden alınıp ton balığı konservesi haline getiriliyor; tüketiciler için pratik, lezzetli ve sağlıklı bir ürün formatına bürünüyor. Oysa Türkiye’de o dönemde ton balığı konservesi yok. İşte Dardanel’in doğuşu böyle başlıyor: Ancak bunları bir marka çatısı altında yapmak gerekiyor. Bunun üzerine babam Dardanel’i 1984 yılında Türkiye’nin en verimli topraklarına ve denizine sahip şehirlerinden biri olan Çanakkale’de kuruyor. Marka adı olarak da Çanakkale’nin mitolojideki karşılığını seçiyor ve Dardanel ton balığı 1986’da ilk kez sofralarda yer alıyor.
Dardanel Grubu olarak o günden bu yana her yıl büyüyor, yeni kategorilere giriyor ve ürün gamımızı genişletiyoruz. Bugün ton balığı, paketli sandviç, hazır yemek, ilk yemeye hazır paketli suşi, dondurulmuş ve soğuk deniz ürünleri olmak üzere pek çok kategoride faaliyet gösteriyoruz. 2005 yılında Türkiye’nin ilk paketli hazır sandviçini sunarken 2011 yılında gıda sektörü perakendeciliği alanına girerek deniz ürünleri restoranımız Dardenia’yı açtık. 2021 yılında balık ve deniz ürünlerini en ekonomik ve hızlı şekilde geniş kitlelere ulaştırmak üzere I Love Fish’i tasarladık. 2022 yılında Yunanistan’ın köklü deniz ürünleri markası Kallimanis’i satın aldık. Türkiye’nin ilk yemeye hazır, paketli susişi olan Sushida’yı pazara sunduk ve son olarak kedi ve köpek maması Jazzy markamızla pet food alanına adım attık.
Perakende tarafında ülkenin deniz ürünleri lideri olarak biliniyorsunuz. Peki Horeca tarafında ne gibi faaliyetler yürütüyorsunuz? Horeca kanalına sunduğunuz ürün gamınızı okuyucularımız için biraz daha detaylandırabilir misiniz?
Dardanel olarak gıda sektörü perakendecisi olarak da faaliyet gösteriyoruz. 2011 yılında ülkemizin ilk balık ekmek ve deniz ürünleri restoran zinciri olan Dardenia’yı açtık. Dardenia, ‘fast casual’ diye adlandırdığımız, müşterinin daha uzun vakit geçirdiği bir konseptinde olan restoran zinciri. Bunun yanı sıra 2021 yılında fast food balık deneyimi sunan I Love Fish’i faaliyete geçirdik. I Love Fish, balığı en ekonomik ve hızlı şekilde geniş kitlelere ulaştırmak amacıyla hayata geçirdiğimiz sağlıklı fast food olarak konumlandırdığımız zincirimiz. Dardanel kalitesiyle farklı, hızlı, lezzetli ve ekonomik bir zincir olan I Love Fish ile ızgara levrekli ve mezgit schnitzel’li balık ekmek ve balık burger çeşitleri, Fish&Chips, Karides Royal, Ton-tuni, Balık Kokoreç gibi efsane lezzetler ile Boom Roll, Şişte Midye Tava, Midye Dolma ve Dinamit Karides gibi atıştırmalıklar sunuyoruz.
Evdışı tüketim kanalında da atılımlar yapıyoruz. Balık ürünleri tüketimini artırmak üzere Ar-Ge ve iş geliştirme ekiplerimizle sağlıklı, lezzetli ve uygun fiyatlı ürünler için projeler geliştiriyoruz. Horeca boyu ton konserve ürünlerimiz dışında dondurulmuş deniz ürünleri kategorilerinde de Horeca pazarına uygun ürünler sunuyoruz. Midye Tava, Kalamar Tava, Mezgit Pane gibi kaplamalı ürünler, Somon, Uskumru, Kalamar, Karides gibi natürel ürünler sunuyoruz. Midye Dolma ürünümüzü Dardanel Midye Çiftliğinden elde edilen güvenilir sertifikalı midyelerimiz ile üretiyoruz. Ayrıca ön hazırlık istemeden hızlıca hazırlanabilecek ve farklı porsiyonlarda sunulabilecek soslu deniz mahsüllü makarna çeşitlerimiz de mevcut. Deniz ürünleri doğru soslarla sunulduğunda çok daha iştah açıyor. Bunun için deniz ürünleri sosları serimizi de Horeca kanalı için sunuyoruz. Hedefimiz Horeca kanalında kullanım olarak kolaylık sağlayacak katma değerli deniz ürünleri sunmak. 2023 yılı Horeca sektörüne daha fazla odaklanacağımız bir yıl olacak.
Horeca müşterileriniz ürünlerinize nasıl ulaşabilir? Soğuk zincir tedarik ağınız ve dağıtım kanallarınız ile ilgili bilgi alabilir miyiz?
Dardanel dağıtım ağı ve bayilerimiz aracılığıyla müşterilerimize hizmet veriyoruz. Marmara, Ege ve Akdeniz bölgesi kıyı şeridinde ‘Evdışı Tüketim Kanalı’ bayilerimiz üzerinden ürünlerimize ulaşabilirsiniz. Mevcut dağıtım ağımız ile tüm bölgelere ürünlerimizi gönderiyoruz. Yeni bayi görüşmelerimiz devam ediyor.
Son yıllarda gerçekleştirdiği yatırımlarla hızlı büyümesini sürdüren Dardanel ihracat alanında nasıl bir yol izliyor?
29 ülkeye yaptığımız ihracatla Türkiye’nin gıda ihracatında en hızlı büyüyen şirketlerinden biri olduğumuzu gururla belirtmek isterim. Pek çok ülkede ve pazarda kendi markalarımızla yer alıyoruz, ihracatta markalı ürünlerimizde pazar payı almayı önceliklendiriyoruz. 2022’deki istikrarlı büyümemizi ihracat rakamları ile destekledik, dolar bazında %30 ciro artışı gerçekleştirdik. Yakın gelecekte bu rakamı katlayarak büyümeyi hedefliyoruz.
Yakın zamanda Yunanistan’ın köklü deniz ürünleri markası Kallimanis’i bünyemize katarak, uluslararası iş hacmimizi ve potansiyelimizi genişlettik.
Markamızı uluslararası arenada büyütme vizyonuyla global çapta fuarlara katılmayı önemsiyoruz. Bu kapsamda 2023 yılında katılacağımız fuarlar arasında Gulfood – Dubai, Seafood – Barselona, Anuga – Köln ve İtalya’daki Tuttofood bulunuyor.
Yurtdışında şirket alımları da yaptığınızı biliyoruz. Bu doğrultuda yurtdışına yönelik yatırımlarınızdan bahseder misiniz?
Dardanel olarak 40 yıllık uzmanlığımızı, üretim ve pazarlamadaki deneyimimizi Kallimanis’in dondurulmuş deniz ürünleri kategorisindeki 65 yıllık tecrübesiyle birleştirdik. Dardanel ve Kallimanis’in sektörlerindeki toplam tecrübeleri 100 yılı aşıyor. Bu birleşme ile yeni ihracat pazarlarına açılmak için önemli bir adım atmış olduk.
Kallimanis’i satın alma sürecimiz, grubumuzun global yatırımları için önemli bir kırılma noktası oldu. Bu satın alma ile üretim kapasitemizi ve çeşitliliğimizi artırırken, ihracat coğrafyamızı da büyüteceğiz. Yunanistan ve Avrupa başta olmak üzere, yeni pazarlarla ihracat coğrafyamızı genişletmeyi ve dünyanın önde gelen balık ve deniz ürünleri markalarından biri olmayı hedefliyoruz.
Kallimanis’in Yunanistan’ın Aigio şehrinde bulunan modern üretim tesisleri tam kapasite çalışacak, markanın kendi ülkesindeki faaliyetlerine de hız kazandırılacak. Global bir Türk firması olarak, ülkemizin ton balığı ve deniz ürünlerindeki deneyimini dünyaya taşımaya, ihracat coğrafyamızın genişlemesiyle birlikte global pazar payımızı artırmaya kararlıyız.
Ar-ge ve inovasyon çalışmalarınız ile ilgili neler aktarabilirsiniz? Yakın zamanda tüketiciler ile buluşturduğunuz yeni ürünleriniz olduğunu da biliyoruz. Bu ürünler hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Son yıllarda iş süreçlerinden üretime kadar şirketimizin her noktasında Ar-Ge yatırımlarımızı önemli ölçüde artırdık. AR-GE ve inovasyonu odağına alan bir şirketiz. Dünyadaki gastronomi trendlerini ve tüketicilerin beklentilerini yakından takip ediyoruz. Yükselişteki eğilimleri fark edip aksiyon alıyoruz. Önümüzdeki dönemde yeni kategorilerde, farklı ürünlerde ve konseptlerde bizi görmeye devam edeceksiniz.
Sıfırdan pazara getirdiğimiz ürünlerle tüketim alışkanlığı geliştirip hem pazarda ilkleri gerçekleştiriyoruz hem de liderliğimizi korumaya devam ediyoruz. Bu anlamda 2022 bizim için inovasyonun ve istikrarlı büyümenin yılı oldu. Ar-Ge yatırımlarımızı büyüttük, balık ve deniz ürünlerindeki uzmanlığımızı farklı kategorilerle zenginleştirdik. Türkiye’nin ilk yemeye hazır, paketli suşisi olan Sushida’yı satışa sunduk. Sushida, 8’er parçalık paketlerdeki California Roll ve Philadelphia Roll ile 9’ar parçalık Tokyo Mix ve Kyoto Mix çeşitlerinden oluşuyor. Her yerde tüketime uygun olması için Sushida paketlerinin içerisinde pratik kullanımlı chopstick, soya sos ve wasabi yer alıyor. Dondurulmuş deniz ürünleri gamımızı çok yakın zamanda Somon Fileto ve Norveç Haşlanmış Karides ile genişlettik. Kolay Pişir serimizle hiçbir ön hazırlık gerektirmeden 8 dakikada enfes deniz ürünlerini sofralara getirdik. Tonlu hazır yemek kategorisini sebze ve bakliyat çeşitleri ile zenginleştirip, Ton balığı kategorisini de geliştiriyoruz.
2021 yılında geliştirdiğimiz Skinpack ambalaj ‘En Yenilikçi Gıda Ambalajı Teknolojisi’ kategorisinde ödüle layık görüldü. İnovasyona ve Ar-Ge’ye yaptığımız yatırımların bir sonucu olarak geliştirdiğimiz Dardanel Ton’un kolay açılır kapağı da Türkiye’de bir ilki temsil ediyor. Yeni kategorilerle ve farklı ürünlerle yelpazemizi sürekli genişletiyoruz.
Yeni yatırım planlarınız var mı?
Son iki yıldır Ar-Ge ve inovasyon çalışmaları ile yeni üretim hattı yatırımlarına ağırlık vererek 30 milyon dolara ulaşan bir yatırım gerçekleştirdik. 2023 yılı itibariyle de Edirne’nin Enez ve Çanakkale’nin Ezine ilçesinde birçok kişinin istihdam edileceği fabrika yatırımlarıma başladık. Edirne Enez’deki fabrikamızın 2024 yılının ilk yarısında faaliyete geçmesini planlıyor, akabinde de Ezine’de çalışmalara başlıyor olacağız. Önümüzdeki 2 yılda 50 milyon dolarlık bir yatırım hedefliyoruz.
Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Deniz ekosisteminin ve sürdürülebilir balıkçılığın korunmasını destekliyoruz. Bu kapsamda 2017 yılından bu yana ‘Balığını Sorgula’ sistemiyle ton balıklarının hangi bölgede avlandığını ve hangi gemilerle taşındığını görebilme imkânı sunuyoruz.
Çevrenin korunmasına; sürdürülebilir geleceğe verdiğimiz önemin bir göstergesi olarak, 2013 yılında, tarafsız kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen izlenebilirlik denetimleri sonucunda ‘Friend of the Sea’ sertifikasına sahibiyiz .
Dardanel kutularında görebileceğiniz ’Dolphin Safe’ simgesi de ton balığı yakalarken hiçbir yunusa zarar gelmediğinin garantisini veriyor./
